ประวัติผู้เชี่ยวชาญในการแต่งกลอนสด
อาจารย์สงัด ศรีสุขโข
ดำรงตำแหน่งกรรมการสมาคมนักกลอนแห่งประเทศไทย
ปราชญ์ชาวบ้านคนสำคัญของจังหวัดระยอง
รางวัลแห่งผลงานประพันธ์ รางวัลชนะเลิศระดับประเทศของสมาคมนักกลอนแห่งประเทศไทย
ซึ่งท่านเป็นผู้ให้ข้อมูล เพื่อการศึกษากลวิธีการแต่งกลอนสดและเป็นผู้อนุรักษ์การใช้ภาษาไทยให้ถูกต้อง จากสมาคมนักกลอน จ.ระยอง
แผนผังกลอนสุภาพ
วิธีการตีความจากหัวข้อหรือเรื่องที่จะนำไปแต่งเป็นกลอนสุภาพ
การตีความหมายถึง การอ่านเพื่อให้เข้าใจความหมาย ความคิดสำคัญของเรื่อง ความรู้สึกและอารมณ์สะเทือนใจ จากประโยค คำหรือบทประพันธ์ ซึ่งอาจเข้าใจได้มากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับความรู้สึกของแต่ละคน
เมื่อได้หัวข้อหรือหัวเรื่องที่จะต้องนำไปแต่งบทประพันธ์ ผู้แต่งควรพิจารณาว่า เรื่องที่ได้นั้นเกี่ยวกับอะไรเป็นสำคัญ เช่น
หัวข้อที่เป็นสำนวนไทย
ขั้นแรกคือการหาความหมายของสำนวนก่อนเมื่อได้ความหมายของสำนวนโดยถูกต้องแล้ว จึงวางแผนดำเนินเรื่องและลำดับเหตุการณ์ เช่น สำนวนวัวหายล้อมคอก หมายความว่า เรื่องราวต้องเกิดขึ้นก่อนถึงทำการแก้ไข แล้วใช้สำนวนนี้ลำดับเหตุการณ์คือ จะเขียนเรื่องไปในทิศทางใด เขียนเรื่องให้มีตัวละคร มีข้อคิดหรือไม่อย่างไร โดยอาจเป็นร้อยแก้วก่อน แล้วค่อยเป็นร้อยกรองในลำดับถัดไป
หัวข้อที่มีความหมายกำกวม คำที่ซ่อนความหมายหรือเป็นคำพยางค์เดียว
คำที่มีความหมายไม่ชัดเจนหรือเป็นคำพยางค์เดียว ผู้แต่งควรตีความหรือหาความหมายของคำๆนั้น และต้องพิจารณาเจตนาของผู้ให้หัวข้อว่า ต้องการสื่อถึงเรื่องใด รวมทั้งควรดูสถานการณ์ปัจจุบัน เช่น สถานการณ์บ้านเมือง เช่น คำว่า ร้อน สามารถสื่อถึงเรื่องโลกร้อน ใจคนที่ร้อนดังไฟ เป็นต้น
หัวข้อที่ตรงกับชื่องานหรือชื่อกิจกรรมนั้นๆ
ในการประชันกลอนสดมักเป็นกิจกรรมหนึ่งในงานวิชาการต่างๆบางครั้งคณะกรรมการอาจนำหัวข้อหรือชื่อของกิจกรรมมาเป็นหัวข้อในการแข่งขัน เช่น งานรำลึก 107 ปีหม่อมหลวงปิ่น มาลากุล ซึ่งเป็นการประชันกลอนสดระดับประเทศ เมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ. 2553
วิธีการเล่นสัมผัส เล่นคำและพยัญชนะ
วิธีการเล่นสัมผัส
สัมผัสนอก คือการสัมผัสระหว่างวรรคและระหว่างบท ซึ่งเป็นสัมผัสบังคับด้วยเสียงสระ
สัมผัสใน คือการสัมผัสในวรรคเดียวกัน ซึ่งมีทั้งสัมผัสสระและสัมผัสอักษร ซึ่งเป็นสัมผัสที่ทำให้บทประพันธ์นั้นไพเราะมากยิ่งขึ้น
ตัวอย่างกลอนสุภาพที่มีการเล่นสัมผัส
ดอกสร้อยฟ้าเลื้อยเลาะเกาะไม้ใหญ่ ม่วงไสวกระจายคล้ายรัศมี
ยามลมโชยโปรยกลิ่นแสนยินดี คือมาลีงดงามนามสร้อยฟ้า
วิธีการเล่นคำ
การเล่นคำในบทประพันธ์นั้นโดยส่วนใหญ่จะเป็นการเล่นคำโดยสระหรือเสียงวรรณยุกต์ เนื่องจากการผันเสียงวรรณยุกต์ในอักษรหมู่ต่างๆนั้น มีเสียงต่ำ-สูง ทำให้การอ่านออกเสียงมีความยากมากขึ้น ถ้านำคำที่เสียงต่างกันมาประกอบกัน ซึ่งจะทีจังหวะคล้ายกับจังหวะดนตรีที่มีเสียงสูงๆต่ำๆ การเล่นคำในบทกลอนแต่ละวรรคนั้น ควรคำนึงถึงความหมายของคำนั้นๆด้วย ว่ามีความหมายในรูปแบบใด เช่น
ผกโผผินบินผงาดบนหยาดฟ้า หมู่วิหคโหยหาแหล่งอาหาร
วิธีการเล่นพยัญชนะ
พยัญชนะไทยมีทั้งหมด 44 ตัว แต่ละตัวสามารถประกอบกับสระเข้าด้วยกันได้เป็นหลายร้อยคำ บ้างมีความหมายในตัวเองไม่ต้องประสมกับคำใด การเล่นพยัญชนะในบทกลอนจะทำให้รูปและความไพเราะของบทกลอนมีมากขึ้น เช่น
พระพรายพริ้งเพริดแพร้วพราวแพรวใส สง่าแสนสุดวิไลในแห่งหน
กิ่งชูก้านกอไสวแกว่งไกววน หยดหยาดเยิ้มยินยลบนโลกงาม
วิธีการสร้างคลังคำด้วยตนเอง
การสร้างคลังคำด้วยตนเองคือการจดจำคำต่างๆที่พบเห็นในชีวิตประจำวัน การแต่งคำประพันธ์จะให้มีความแปลกใหม่นั้น ควรมีคำใหม่ให้บทประพันธ์มีความน่าสนใจ แต่คำเหล่านั้นจะต้องเป็นคำที่มีความหมาย เช่น
จินตนาการ เปลี่ยนเป็น จินตการ ซึ่งเป็นการตัดคำว่า นา ออก เพื่อให้พยางค์ในบาทของบทประพันธ์นั้นมีความพอดี
ตัวอย่างกลอนสุภาพที่สัมผัสนอกและสัมผัสใน
ดอกสร้อยฟ้าเลื้อยเลาะเกาะไม้ใหญ่ ม่วงไสวกระจายคล้ายรัศมี
ยามลมโชยโปรยกลิ่นแสนยินดี คือมาลีงดงามนามสร้อยฟ้า
สร้อยมาลีในป่าน่าเพาะเลี้ยง ไว้คู่เคียงข้างบ้านม่านพฤกษา
ส่งกลิ่นหอมพร้อมกันเดือนธันวา สร้อยมาลีหลากค่าน่านิยม
ตัวอย่างกลอนสุภาพที่มีการเล่นคำและรูปพยัญชนะ
ยิ่งจะเจริญยิ่งจะร่วงกระนั้นหรือ
ยิ่งจะยื้อจะเร่งให้โลกหยุด
ยิ่งสูงส่งเท่าไรยิ่งใกล้ทรุด
ฤาดาวโลกจะหลุดลงหลุมดำ
ตัวอย่างผลงานกลอนสุภาพที่ได้รับรางวัล
จำเรียงรักษ์อักษรผ่านกลอนกาพย์ บ่งซึ้งซาบรสกวีศรีสยาม
สุนทรภู่ครูกลอนกระฉ่อนนาม ทั่วเขตคามคราอ่านพล่านอารมณ์
ทั้งแว่วหวานตาลหยดมดตอมไต่ โอดอาลัยโศกเศร้าเคล้าทุกข์ถม
ไหลลดเลี้ยวทะเล้นล้วนโลมลม พอกเพาะบ่มสั่งสอนแทรกซ้อนธรรม
แทรกคติชี้นำย้ำให้คิด คราชีวิตหนามยอกออกกระส่ำ
บอกสาเหตุเจตนาพาระกำ คนอ่านนำประยุกต์ใช้ได้ทุกครา
ยอดนิราศปราชญ์นิทานคนขานกล่าว จินตกวีเรื่องราวจนกังขา
ไม่เคยพบไม่เคยเห็นเป็นบุญตา กลับเกิดมาชี้ชัดปัจจุบัน
ซึ้งพระคุณครูกลอนที่สอนศิษย์ จึงอุทิศใจกายหมายมุ่งมั่น
สืบอักษรกลอนครูอยู่นิรันดร์ แพร่วงวรรณศาสตร์ศิลป์ทั่วถิ่นไทย
(ภาทิพ ศรีสุทธิ์ : มิถุนายน 2548)
ตัวอย่างบทประพันธ์ของครูผู้เชี่ยวชาญการแต่งคำประพันธ์
เสียเจ้าร้าวรานมณีรุ้ง มุ่งปรารถนาอะไรในหล้า
มิหวังกระทั่งฟากฟ้า ซบหน้าติดดินกินทราย
(อังคาร กัลป์ยาณพงศ์ : เสียเจ้า)
สองหูแว่วแว่วเสียงสำเนียงหวน เสียงครางครวญชวนให้ฤทัยหมอง
เสียงนั้นแว่วแผ่วมาน่าขนพอง คือเสียงของความจนข้นแค้นเอย
(อุดม วโรตม์สิกขดิตถ์ : เสียงจากความจน)
ตาต่อตามิได้หมายถึงจิต กายอยู่ชิดเมื่อใจเอื้อมไม่ถึง
ยิ้มตอบยิ้มใช่สลักรักรัดรึง คนใกล้จึงแสนไกลในชีวิต
(สินี เต็มสงสัย : คนใกล้)
การอ่านกลอนสุภาพ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น